महाराष्ट्र वृत :- महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीच्या तारखांसंबंधी सध्या अनेक तर्कवितर्क सुरू आहेत. काही अहवालांमध्ये नोव्हेंबर 2024 च्या मध्यात निवडणुका होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. तथापि, निवडणूक आयोगाने अद्याप या संदर्भात कोणतीही अधिकृत घोषणा केलेली नाही. महाराष्ट्राच्या विधानसभेचा कार्यकाळ 26 नोव्हेंबर 2024 रोजी संपत असल्यामुळे, निवडणुका त्याआधी होणे आवश्यक आहे. निवडणुकीच्या तारखांसाठी दिवाळी आणि छठपूजेच्या सणांचा विचार केला जात असल्याचे आयोगाने स्पष्ट केले आहे
महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती:
महाराष्ट्र हे राजकीय दृष्ट्या संवेदनशील राज्य असून, येथे मोठ्या प्रमाणावर राजकीय उलथापालथ होत असतात. 2019 मध्ये शिवसेना, भाजप, आणि काँग्रेस-राष्ट्रवादी काँग्रेस युतीच्या राजकीय हालचालींनी राज्याच्या राजकारणाला नवा कल दिला. सध्याच्या शिवसेना शिंदे गटाचे आणि महाविकास आघाडीतील इतर पक्षांचे धोरण महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे. निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर, या सर्व पक्षांमध्ये नवीन समीकरणे कशी जुळवली जातील याकडे लक्ष लागले आहे.
2019 मध्ये झालेल्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप आणि शिवसेना युतीने निवडणूक लढवली होती, परंतु निकालानंतर या दोन पक्षांमध्ये मतभेद झाले आणि शिवसेनेने राष्ट्रवादी काँग्रेस व काँग्रेससोबत महाविकास आघाडी सरकार स्थापन केले. यावेळी निवडणूक कोणत्या धर्तीवर लढवली जाईल आणि कोणती युती पुढे येईल याकडे सर्वांचे लक्ष आहे
निवडणुकीच्या तारखांसाठी सणांचा विचार:
निवडणूक आयोगाने निवडणुकीच्या तारखा जाहीर करताना महत्त्वाच्या सणांचा विचार करण्याचे ठरवले आहे. दिवाळी आणि छठपूजा या सणांमुळे महाराष्ट्रातील अनेक मतदार त्यांच्या मूळ गावी जातात. हे सण मतदारांवर मोठा परिणाम करू शकतात, त्यामुळे निवडणुकीच्या तारखांचा विचार करताना आयोगाने याबाबत सखोल चर्चा केली आहे. या सणांमुळे मतदारांचा प्रवास, मतदानाची टक्केवारी, आणि प्रचाराच्या कार्यावर होणारे परिणाम लक्षात घेता, निवडणुका दिवाळीच्या आधी किंवा नंतर होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे
राजकीय पक्षांची भूमिका:निवडणुकीच्या तारखांसंदर्भात विविध राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाकडे आपली भूमिका मांडली आहे. शिवसेना (UBT), काँग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस, भारतीय जनता पक्ष (BJP), आणि इतर प्रमुख पक्षांनी दिवाळीच्या सणाच्या काळात निवडणुका न घेण्याची मागणी केली आहे. या पक्षांचे मत आहे की, दिवाळीच्या काळात प्रचार आणि मतदानाच्या कार्यात अडथळे येऊ शकतात, त्यामुळे निवडणुका या सणाच्या आधी किंवा नंतर घेतल्या जाव्यात
आचारसंहिता आणि निवडणुकीची तयारी:
निवडणुकीची आचारसंहिता लागू होताच राज्यातील राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांसाठी काही महत्त्वाच्या मर्यादा येतात. आचारसंहिता लागू झाल्यानंतर कोणत्याही प्रकारची सरकारी योजना जाहीर करता येत नाही. तसेच, सरकारी कार्यक्रमांमध्ये निवडणुकीशी संबंधित कोणतीही घोषणा करता येत नाही. त्यामुळे आचारसंहिता लागू होण्याच्या आधीच सरकारकडून अनेक महत्त्वाचे निर्णय घेतले जातील, असा अंदाज वर्तवला जात आहे.
निवडणूक आयोगाने मतदार यादी सुधारणा, मतदान केंद्रांची तयारी, आणि निवडणुकीच्या यंत्रणेच्या आढाव्याची प्रक्रिया सुरू केली आहे. महाराष्ट्रातील मतदारांची संख्या जवळपास 9.59 कोटी इतकी आहे, ज्यामध्ये 4.64 कोटी महिला आणि 4.59 कोटी पुरुष मतदारांचा समावेश आहे. विशेष म्हणजे, पहिल्यांदाच मतदान करणाऱ्या तरुणांची संख्या 19.48 लाख इतकी आहे
विधानसभा निवडणुकीतील पक्षीय समीकरणे:
महाराष्ट्रात विधानसभेच्या निवडणुकीत शिवसेना (UBT), भाजप, काँग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस, आणि मनसे यांचे मोठे महत्त्व आहे. यावेळी शिवसेना शिंदे गट आणि महाविकास आघाडीतील काँग्रेस-राष्ट्रवादी काँग्रेस यांच्यातील संघर्ष महत्त्वाचा ठरेल. निवडणुकीत युतीच्या आघाड्या कशा जुळवल्या जातील, यावरच सत्तेत कोण येईल हे ठरणार आहे. भाजपसाठी हा मोठा कसोटीचा काळ असेल, कारण त्यांनी 2019 मध्ये सत्ता गमावली होती.
एकाच टप्प्यात की अनेक टप्प्यांत निवडणूक?
महाराष्ट्राच्या प्रचंड भूभाग आणि विविधतेमुळे निवडणूक एकाच टप्प्यात घेणे शक्य नाही, असे निवडणूक आयोगाने संकेत दिले आहेत. राज्यातील 36 जिल्हे आणि 288 विधानसभा मतदारसंघांमध्ये मतदान प्रक्रिया सुगम होण्यासाठी निवडणुका अनेक टप्प्यांत घेण्याची शक्यता आहे. निवडणूक आयोगाकडून लवकरच याबाबत अधिकृत घोषणा अपेक्षित आहे.महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीच्या तारखांसंदर्भात अनेक तर्कवितर्क असले तरी, निवडणूक आयोगाने सध्या कोणतीही अधिकृत घोषणा केलेली नाही. महत्त्वाचे सण आणि राजकीय परिस्थिती लक्षात घेऊन आयोग या संदर्भात अंतिम निर्णय घेणार आहे. महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणुकीसाठी पक्षीय समीकरणे आणि राजकीय उलथापालथ महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे. अफवांवर विश्वास ठेवण्यापेक्षा अधिकृत घोषणांचा आधार घेणे गरजेचे आहे.